Gizemli Akciğer Hastalığı ve E Sigara İle Alakası

Son zamanlarda ”gizemli akciğer hastalığı” diye adlandırılan ve Esigara ile ilgili olduğu söylenen durumla alakalı dünyaca ünlü kardiyolog ve e sigara araştırmacısı Dr. Farsalinos’un yazısı. Oldukça tatmin edici , bilgilendirici bir yazıdır. Meraklarınızı gidereceğinden eminiz. 

Giriş:

Amerika’daki ”esigara ile ilintili” ciddi akut solunum yetmezliğiyle ilgili gelişmeleri ve duyuruları takip etmekteyim. Bazı otoritelerin, düzenleyicilerin ve bilim adamlarının açıklamalarını histerik (maksadını aşan) olarak tanımlarsam abartmış olmam. Duygusal, yanlış ve bilimsel ve epidemolojik temellere dayanmadığı su götürmez..

Sağlık organizasyonları ve yerel sağlık yetkililerinin gelen neredeyse bütün duyurular ”Esigara ile ilintili” başlığını işaret etmekte. Hiç bir duyurunun manşetinde teyid edilmiş bir çok vakanın (bazıları teyid beklemekte) pil-direnç cihazı kullanılarak esrarın (ve/veya THC) ciğere çekildiğini bulamazsınız. Hiç bir duyurunun manşetinde vakaların esigara ilgili olmadığını aksine THC/esrar ile alakalı olduğunu görememekteyiz.

Hadi temel bilgilerden başlayalım. Neden ”Esigara ile ilintili” ifadesi yanlıştır?

Esrar ve/veya THC (yasal/gayrı yasal) kullanımıyla ilgili hiç bir bilgimizin olmadığını varsayalım. Patlak veren son hadiseleri anlamak için Epidemolojinin basit prensiplerini kullanalım. Dünyada ve Amerika’da esigara 2009-2010’dan beridir popüler. Esigarayı uzun yıllardır kullanan Amerika’da yaklaşık olarak 10 milyon ve Dünyada milyonlarca insan mevcut. Amerika’da esigarayı kullanan ortalama yetişkin yaşı yaklaşık olarak 40’tır. (Yakında yayınlanacak olan NHIS anketleriyle ilgili çalışmamdan alınmış bir bilgi). Bu yaza kadar (solunum sistemi ya da başka yerle ilgili) herhangi bir yaş grubunda, dünyanın hiç bir yerinde sağlıkla ilgili patlak vermiş bir rapor mevcut değildi. Aniden, kısa bir süre içerisinde (bir kaç hafta), belli bir coğrafik alanda (Esigara dünyanın tamamında mevcut sadece ABD’de değil) ve belirgin bir yaş grubu içerisinde (ergen ya da genç yetişkinler arasında) ciddi akut solunum bozukluğundan kaynaklanan 2 ölüm ve bir kaç hastanelik durum oluştu. Epidemolojik perspektiften bakarsak (Henüz Esrar/THC kullanımıyla ilgili bir bilgiyi göz önüne almadığımızı yenileyelim) bu durum bize ne anlatmakta?

1. Bu vakalar uzun dönem Esigara kullanımıyla ilgili değildir. Yetkililer bunların akut vakalar olduğunu ifade ettiler. Çeşitli medya kuruluşlarının bunu gizemli akciğer hastalığı olarak lanse etmesinin aksine, klinik olarak akciğerlerin ciddi solun yetmezliğine bağlı olarak zehirlenmesidir. (Muhtemelen ARDS, Muhtemelen solunum yetmezliğine sebep olan bir türk akciğer iltihaplanmasıdır)
2. Amerika ve global piyasalarda yıllardır mevcut olan Esigara ürünleriyle ilgili vakalar değildir. Aynı ürünlerin yıllarca milyonlar tarafından kullanılıp hiç bir hastalığa sebep olmamasına rağmen sadece bugünlerde akut hastalığa sebep olduğunu ifade etmek anlamsızdır.
3. Bu vakaların ortalama bir esigara kullanıcısının kullandığı ürünlerle ilgili olmadığını ifade eder. Amerika’daki ortalama bir esigara kullanıcısının yaşı, bu akut durumdaki yetişkinlerin yaşından farklıdır. Amerika ve dünyadaki esigara kullanıcılarının miktarıyla da kıyaslarsak vakaların sayısı oldukça düşüktür.
4. Bu vakaların ya piyasaya sunulmuş yeni ürünler (önceden piyasada olmayan), ya piyasada daha önce var olan ürünlerin içeriklerinde yapılmış olan modifikasyon, ya üretim prosesiyle ilgili yeni bir problem, ya da piyasada önceden mevcut olan ürünlerin ham maddeleriyle ilgili bir durumdur. Bu ürünler nikotinli ya da nikotinsiz ürünler de olabilirdi ( THC/Esrar ile ilgili herhangi bir bilginin olmadığını varsaydığımızı unutmayın)

Epidemolojinin basit prensiplerinden hareketle elde edilen bu sonuçlar çoğu otorite, düzenleyici ve bilim adamları tarafından göz ardı edildiler. Bunun yerine, ısrarcı, zıvanadan çıkmış, benzeri görülmemiş bir şekilde tüketicilere , Esigarayı kullanmanın aksine sigaraya geri dönmelerine (ya da sigaraya devam etmelerine) yönelik bir kampanya yürütülmekte. Medya kampanyası yerleşik önyargıların tanımını dahi aşacak şekilde yoğun ve epidemolojik olarak haksız.

Şimdi, THC/Esrar kullanımının raporlara karıştığını göz önüne alarak devam edelim. Sağlık otoritelerinin bir kaç rapor ve duyurularında belirtilmesine rağmen hiç birisi ”THC/Esrar ile ilintili” olarak karakterize edilmedi. Neden? Gözüken şu ki, akut solunum yetmezliğinin olduğu bazı vakalar THC/Esrar’ın legal olduğu eyaletler. Gerçek şu ki, en azından bir ölüm vakası raporu yasal bir esrar mağazasından alınan bir ürünle ilgilidir. Herkes şunu rahatlıkla anlayabilir ki, bir ürünü yasallaştıran yetkililer bir çırpıda hatalarını kabul etmez ve aldıkları kararın yaygın bir solunum yetmezliğine sebep olduğunu ifade etmezler. Şu durumda ”daha kolay olan ( ve daha ”uygun olan) herşey için ”şeytan” esigarayı suçlamaktır.

Peki bu durumda THC/Esrarı bu salgın için suçlayıp ve bunu ”THC/Esrar ile ilintili” olarak adlandırmaları gerekmez miydi? Bana göre Hayır. Eğer THC/Esrar sigara içimiyle akut solunum yetmezliğine sebep olmuyorsa, esigara yoluyla hastalığa sebep olması düşük bir ihtimal (imkansız değil). Suçlu olan THC/Esrar değil. Muhtemelen vakalar, (Henüz kanıtlanmamış olsa da) THC/Esrar içeren likitlerin hazırlanmasında kullanılan bileşkenler ya da likitlerdeki atık maddelerdir. Solvent olarak bitkisel yağlar (bu lipoid pnömani vakalarıyla kesin bir uyum sağlamakta) veya mantar ilacının kullanıldığıyla ilgili raporlar olmasına rağmen, henüz sebebine karar veremeyiz. Ancak bu durumda, eğer birileri aromaları nikotin içeren likitler içinde çözecek kadar cahilse, nikotinli likitlerde de benzer durum olur. Eğer vaka karaborsadan yasadışı maddeler içeren kanunsuz ürünlerin kullanımıyla ilgiliyse, şu durumda damar yoluyla alınan uyuşturucuların sebep olduğu ölümlerden şırınganın suçlanmasından farksızdır. Ya da metanol içeren yasadışı alkol sebebiyle ölüm ya da körlüğe sebep olarak viskiyi suçlamak gibi bir durumdur. Aptalca gözüküyor değil mi?

Ancak bu durumların tamamı hala bir varsayımdır. Mevcut durumda rapor edilmiş vakaların kesin bir sebebi bulunmamakta. Bu nedenle, yukarıda ifade ettiğimiz epidemolojik prensiplere odaklanmalıyız. Piyasada var olan ve yıllardır milyonlar tarafından kullanılan bu ürünlerin akut akciğer yetmezliğine sebep olması imkansızdır. CDC’ye temkinli yaklaşımı anlasam da, onların bu salgının arka planındaki epidemolojiyi anladıklarını ve sebebi hızlıca ortaya çıkarmak için daha çok şey yapabilirlerdi. Diğer kuruluşlar bu salgını hiç kimsenin esigara kullanmaması için kullandılar. Bu bildirilerinin kapsamı milyonlarca esigara kullanan eski sigara kullanıcıları ve diğer metotlarla sigarayı bırakamayıp esigarayı, sigarayı bırakmak için düşünen kimselerdi. Ne güzel bir sağlık servisi..

Geçmişte dioksinlerle kirlenmiş tavuklar (Bir kaç sene önce Avrupa’da), deli dana hastalığı ve hali hazırda Amerika’da 2 ölüm, 175 tedavi altına alınanlarla sonuçlanan tavuklardaki Salmonella enfeksiyonu (yeniden) gibi sağlık krizleri oldu. Eminim ki bu insanlar sadece bahçelerindeki kümes hayvanlarını yemiyorlardı, aynı zamanda marketlerde ya da hazır gıda dükkanlarından da kümes hayvanlarını yiyorlardı. Buna rağmen genel olarak kimse bunu tavuklarla ilintili bir hastalık olarak sunmadı ve genel olarak kimse kümes hayvanlarını yemeyin önerisinde bulunmadı (onlarca yıldır güvenle yenmesine rağmen). Merak ediyorum bu salgının resmi sebebi açıklandığında medya, bilim insanları ve yetkililer bu açıklamalarını düzeltecek mi? Medyanın yayınlarını o gün haberlerini bugünkü tutkuyla yapacağını da merak ediyorum.

Sonuç olarak, epidemolojik perspektiften Amerika’daki mevcut akut solunum yetmezliği durumunun piyasada olan ve milyonlarca insan tarafından kullanılan ürünlerle ilgili olması çok çok düşük bir ihtimal (Olmadığını kesin olarak söylerdim). Bu durumların kesin sebebi acil olarak tespit edilmeli ve esigaraya karşı duygusal, rasyonel olmayan maksadını aşan yaklaşımlar genel olarak en kısa zamanda son bulmalı.

Dr. Farsalinos

Kaynak: http://www.ecigarette-research.org/research/index.php/whats-new/2019/274-us-lung